Infografiki w Metrze Świętokrzyska

Serdecznie zapraszamy do obejrzenia naszych infografik na temat greenwashingu (ekościemy) w branży węglowej. Infografiki wyświetlane są na ekranach w przejściu podziemnym na stacji Metro Świętokrzyska w Warszawie. Inforgrafiki będą pokazywane w terminie 29.03-24.04.2022.

Kampania odbywa się we współpracy z firmą Warexpo, która jest właścicielką ekranów.

Na czym polega greenwashing w branży węglowej?

Niektórzy producenci węgla przeznaczonego do ogrzewania domów stosują w nazwie przedrostki ”eko” czy określenia takie jak „ekologiczny” lub „przyjazny dla środowiska”. Dość powszechną praktyka jest też umieszczanie na opakowaniach węgla "ekogroszku" zielonych listków, zwierząt oraz innych motywów, które kojarzą się z przyrodą. Z badania, które na zlecenie naszej Fundacji wykonała pracownia badawcza Kantar wynika, że aż 43% respondentów korzystających z "ekogroszku" uważa go za produkt ekologiczny. Z kolei badanie zrealizowane przez naukowców z Politechniki Warszawskiej wykazało, że emisje szkodliwych pyłów podczas spalania "ekogroszku" mogą nawet czterdziestokrotnie przekraczać normę.

woman wearing mask due to air pollution

Naturalny nie zawsze zdrowy

W trakcie spalania węgla, do powietrza przedostają się szkodliwe substancje. Pyły PM10 i PM2.5 mogą powodować m.in. choroby układu krążenia, dróg oddechowych czy nasilać objawy astmy. Benzoapiren, który w polskim powietrzu ma rekordowe stężenia, znajduje się na liście substancji rakotwórczych. Nawet niewielkie stężenia tych zanieczyszceń w powietrzu mogą szkodzić w zdrowiu, a Polska wciąż jest na liście najbardziej zanieczyszczonych krajów w Europie. Badanie przeprowadzone w 2020 r. na Politechnice Warszawskiej wykazało, że w trakcie spalania "ekogroszku" emisje szkodliwych dla zdrowia pyłów mogą być przekraczane nawet czterdziestokrotnie.

Dowiedz się więcej

40%

to odsetek gospodarstw domowych w Polsce, które wykorzystują paliwa stałe do ogrzewania domu

58%

to udział tzw. innych sektorów w emisjach pyłu PM2.5 w 2019 roku; „inne sektory” to głównie spalanie węgla kamiennego i drewna w gospodarstwach domowych

34%

to odsetek mieszkańców i mieszkanek polskich miast, którzy narażeni są na podwyższone stężenia pyłu PM2.5

15%

to udział kotłów na węgiel spośród wszystkich nowych źródeł ciepła, które w ramach rządowego programu Czyste Powietrze instalowane są w polskich domach

"Ekogroszek" nie jest ekologiczny

Zobacz co na temat greenwashingu w branży węglowej mówią mec. Kamila Drzewicka z naszej Fundacji oraz dr. hab. Artur Badyda z Politechniki Warszawskiej.

Działania podjęte w ramach kampanii Czysty Węgiel Nie Istnieje

Z

Co to jest greenwashing?

Greenwashing (ekościema) nie jest niczym nowym, ale przybrał na sile, odkąd znacznie zwiększyło się zainteresowanie konsumentów i konsumentek produktami wytwarzanymi w sposób odpowiedzialny ekologicznie i społecznie. Podczas decyzji zakupowych ludzie coraz częściej biorą pod uwagę kwestie ochrony środowiska. Firmy mają więc realną zachętę finansową, aby sprawiać wrażenie zrównoważonych i świadomych społecznie.

Greenwashing polega na tym, że firma wykorzystuje reklamę i komunikację zewnętrzną, aby sprawiać wrażenie bardziej przyjaznej dla klimatu i środowiska niż jest w rzeczywistości. Jest to również technika stosowana przez niektóre firmy, aby odwrócić uwagę konsumentów od faktu, że ich model biznesowy i działania w rzeczywistości powodują wiele szkód środowiskowych.

Mylące przekazy można znaleźć reklamach, materiałach sponsorowanych, przekazach marketingowych, w mediach i na portalach społecznościowych.

Czy istnieje polskie tłumaczenie słowa greenwashing?

Tak: termin greenwashing bywa tłumaczony na język polski jako „ekościema” lub „zielone kłamstwo”. Na naszej stronie posługujemy się zamiennie terminem greenwashing lub ekościema.

Jak ClientEarth przeciwdziała zjawisku greenwashingu?

W grudniu 2019 roku ClientEarth zwróciła uwagę opinii publicznej na greenwashing obecny w kampanii promocyjnej giganta paliwowego – firmy BP. Kampania promocyjna – największa w historii koncernu – eksponowała wątki związane z energią odnawialną oraz promowała gaz ziemny (paliwo kopalne, które przyczynia się do kryzysu klimatycznego) jako paliwo gwarantujące „czystsze spalanie”. Tymczasem w 2019 roku aż 96% wydatków firmy obejmowało właśnie paliwa kopalne (ropę i gaz). W skardze wniesionej do punktu kontaktowego OECD w Zjednoczonym Królestwie,  ClientEarth odwołała się do Wytycznych OECD dla Przedsiębiorstw Wielonarodowych argumentując, że firma wprowadza konsumentów i konsumentki w błąd. Po interwencji ClientEarth, koncern BP wycofał swoją kampanię promocyjną.

W marcu 2021 r. Fundacja ClientEarth złożyła do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zawiadomienie o podejrzeniu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów korzystających z węgla typu „ekogroszek”.

W kwietniu 2021 r., działając w imieniu Fundacji ClientEarth,  Kancelaria Rö Radwan-Röhrenschef Petruczenko Tokarzewska złożyła pozew przeciwko jednemu z wiodących na polskim rynku przedsiębiorstw sprzedających węgiel do ogrzewania gospodarstw indywidualnych typu „ekogroszek”. ClientEarth wezwała firmę do zaniechania nieuczciwej praktyki rynkowej polegającej na sprzedaży nieekologicznego opałowego produktu węglowego pod nazwą zawierającą przedrostek „eko” oraz o zaprzestanie stosowania wprowadzających w błąd działań promocyjnych, które mogą sugerować, iż spalanie węgla może być przyjazne dla środowiska.

Na czym polega greenwashing w branży węglowej?

Niektórzy producenci węgla przeznaczonego do ogrzewania domów stosują w nazwie przedrostki ”eko” czy określenia takie jak „ekologiczny” lub „przyjazny dla środowiska”. Dość powszechną praktyka jest też umieszczanie na opakowaniach węgla "ekogroszku" zielonych listków, zwierząt oraz innych motywów, które kojarzą się z przyrodą. Z badanie, które na zlecenie naszej Fundacji wykonała pracownia badawcza Kantar wynika, że aż 43% respondentów korzystających z "ekogroszku" uważa go za produkt ekologiczny. Co więcej, aż 66 proc. osób ogrzewających swoje domy węglem jest przekonanych, że jego spalanie może być przyjazne lub neutralne dla środowiska, jeśli używa się produktu wysokiej jakości. Tymczasem spalanie węgla jest szkodliwe zarówno dla ludzkiego zdrowia, jak i klimatu.

Dlaczego węgiel nie jest czystym paliwem?

W trakcie spalania węgla, do powietrza przedostają się szkodliwe substancje. Pyły PM10 i PM2.5 mogą powodować choroby układów krążenia i oddechowego oraz zatory mózgu. Benzoapiren, który również powstaje wskutek spalania węgla, znajduje się na liście substancji rakotwórczych. Nawet niewielkie stężenia tych substancji w powietrzu mogą szkodzić w zdrowiu, a Polska wciąż jest na liście najbardziej zanieczyszczonych krajów w Europie. Europejska Agencja Śrdowiska szacuje, że każdego roku, z powodu zanieczyszczenia powietrza, umiera przedwcześnie ponad 40 tys. osób w Polsce.