Badanie Ipsos: Oznaczenia dotyczące recyklingu na plastikowych opakowaniach wprowadzają w błąd

76% Polek i Polaków uważa plastikowe opakowania za szkodliwe dla środowiska - wynika z badania agencji Ipsos przeprowadzonego na zlecenie naszej Fundacji. Jeśli jednak na tych opakowaniach znajdują się ,,zielone” oznaczenia, np. „Wyprodukowane w 100% z plastiku z recyclingu” lub ,,Butelka zrobiona w 100% z innych butelek” - aż 65% konsumentów postrzega je jako przyjazne dla środowiska. To zaskakujący rozdźwięk pokazujący jak skuteczny marketing, potrafi maskować prawdziwe zagrożenia.

Badanie ujawnia niepokojącą rozbieżność między postrzeganiem haseł marketingowych dotyczących recyclingu przez konsumentów, a rzeczywistym wpływem plastiku na środowisko - mówi Kamila Drzewicka, starsza prawniczka z Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi.

Według sondażu firmy badawczej Ipsos:

• 80% Polek i Polaków uważa, że produkty oznaczone jako nadające się do recyklingu zostaną powtórnie przetworzone, jeśli trafią do odpowiedniego pojemnika – co często mija się z prawdą.
  
  
• 65% postrzega produkty z „zielonymi” oznaczeniami jako przyjazne dla środowiska, co znacząco wpływa na ich decyzje zakupowe; aż 72 % badanych przyznaje, że chętniej kupuje towary w opakowaniach z plastiku, jeśli są tak oznaczone.
  
  
• 68% osób, które uważają, że plastik jest negatywnym wyborem dla środowiska, postrzega plastikowe produkty z zielonymi oznaczeniami jako pozytywny wybór dla środowiska.

W innych krajach objętych badaniem wyniki prezentują się podobnie. W Wielkiej Brytanii 78% ankietowanych uważa, że produkty oznaczone logo recyklingu zostaną powtórnie przetworzone, jeśli trafią do odpowiedniego pojemnika. We Francji pogląd ten podziela 73% społeczeństwa. Z kolei w Niemczech 70% badanych jest bardziej skłonnych kupić produkt zapakowany w plastik, jeśli opakowanie jest oznaczone jako zawierające plastik z recyklingu.

Badanie wskazuje, że tzw. zielone oznaczenia – sugerujące, że produkt pochodzi z recyklingu lub nadaje się do ponownego przetworzenia – mogą znacząco wpływać na decyzje zakupowe. Plastikowe opakowania oznaczone w ten sposób są często postrzegane jako bardziej przyjazne dla środowiska, co zwiększa skłonność konsumentów do ich wyboru. To otwiera pole do nadużyć i rodzi pytania o rzetelność informacji przekazywanych przez producentów. Czy takie oznaczenia rzeczywiście edukują konsumentów na temat wpływu plastiku na środowisko, czy są jedynie narzędziem greenwashingu służącym zwiększeniu sprzedaży? W obliczu tych wątpliwości kluczowe jest nie tylko promowanie wiarygodnej wiedzy, ale także zachęcanie konsumentów do krytycznej analizy etykiet produktów – mówi Joanna Skrzyńska, liderka zespołu Public Affairs w Ipsos Polska.

Plastikowa iluzja recyklingu 

Produkcja plastiku rośnie lawinowo – do 2060 r. może być trzykrotnie większa niż w 2016 r. 

Sortowanie odpadów i recykling są istotnymi elementami walki z kryzysem plastikowym, ale nie możemy udawać, że to wystarczy. Plastik nie jest materiałem, który można przetwarzać w nieskończoność, a nadprodukcja opakowań jednorazowych przerasta systemy recyklingowe na całym świecie. Prawdziwe rozwiązanie to realne ograniczenie wykorzystania plastiku i pilne wdrażanie rozwiązań opartych na wielokrotnym użytkowaniu – podkreśla Kamila Drzewicka, starsza prawniczka w Fundacji ClientEarth.

W powodzi plastiku

Plastik jest jednym z największych zagrożeń dla środowiska – według UNEP co roku na świecie powstaje 460 mln ton plastiku, z czego około 2/3 to produkty jednorazowego użytku, które szybko stają się odpadem.

Tymczasem recykling obejmuje jedynie niewielką część zużytych tworzyw. W Polsce, według najnowszych danych IOŚ-PB z 2022 roku, tylko 40,7% prawidłowo wyrzuconych plastikowych odpadów zostało poddanych recyklingowi. Reszta trafia do spalarni, na wysypiska lub bezpośrednio do środowiska – zanieczyszczając lasy, rzeki i oceany, a także zagrażając życiu zwierząt i zdrowiu ludzi.

Walka z greenwashingiem 

Greenwashing, czyli ekomanipulacja, to strategia marketingowa polegająca na przedstawianiu produktów jako ekologicznych w sposób wprowadzający w błąd.

Nasza Fundacja konsekwentnie działa na rzecz eliminacji greenwashingu. M.in. wspieraliśmy skargę złożoną w 2023 r. do Komisji Europejskiej przeciwko Coca-Coli, Nestlé i Danone za wprowadzające w błąd deklaracje o recyklingu plastiku. Na początku maja Komisja ogłosiła, że w wyniku skargi Coca-Cola zobowiązała się do zmiany oznakowania swoich produktów i usunięcia twierdzeń dotyczące recyklingu, które mogły wprowadzać w błąd. 

Z kolei w 2024 r. doprowadziliśmy do wycofania przez jednego z wiodących dystrybutorów „ekogroszku” w Polsce oznaczeń sugerujących ekologiczność węgla. Uznano, że przedrostek “eko” w nazwie wprowadza konsumentów w błąd, gdyż nie ma nic wspólnego z troską o środowisko.

Podobne sprawy toczą się na świecie – na przykład Coca-Cola mierzy się z karnymi zarzutami greenwashingu we Francji, a w Kalifornii prokurator generalny pozwał ExxonMobil za wieloletnie dezinformowanie opinii publicznej o recyklingu plastiku. 

W Polsce także widać coraz bardziej aktywne działania w obszarze zwalczania greenwashingu. Pod koniec lipca 2025 r. Prezes UOKiK postawił czterem spółkom – Allegro Polska, DHL eCommerce Poland, DPD Polska i InPost – zarzuty stosowania ekościemy. Argumentacja oparta jest m.in. na tym, że komunikaty takie jak „zielona flota”, „zeroemisyjny” czy „neutralny dla środowiska” opierały się na niepełnych danych lub dotyczyły jedynie fragmentu ich działalności. “Jeśli zarzuty Prezesa UOKiK zostaną potwierdzone, czterem spółkom grożą kary finansowe w wysokości do 10% obrotów za każdą zakwestionowaną praktykę” - czytamy w komunikacie UOKiK.

Dodatkowe informacje 

Sondaż Ipsos

Wyniki sondażu są dostępne pod tym poniższym linkiem:

Paradoks Plastiku: Analiza Postaw Społecznych

Badanie zostało przeprowadzone przez Ipsos na zlecenie ClientEarth metodą CAWI (Computer-Assisted Web Interviewing). Prace terenowe odbyły się w dniach 20–25 listopada 2024 roku.

W badaniu wzięły udział osoby w wieku 18–65 lat, a próby były reprezentatywne ze względu na wiek, płeć i region zamieszkania dla populacji krajowych w Polsce (n=502), Wielkiej Brytanii (n=501), Francji (n=501) oraz Niemczech (n=505).