Globalny Pakt dla Środowiska – raport

Dyskusja wokół Globalnego Paktu dla Środowiska, a więc prawa obejmującego ochronę środowiska całej planety, powoli opuszcza eksperckie grono ONZ. Dostrzegając znaczenie przyszłego aktu prawnego ClientEarth Prawnicy dla Ziemi publikuje poświęcony Paktowi raport.

Autorem opracowania jest profesor Maria Kenig-Witkowska, międzynarodowa ekspertka w zakresie prawa ochrony środowiska, a także uczestniczka oenzetowskich prac nad projektem.

Globalny Pakt dla Środowiska ma m.in. uściślić międzynarodowe prawo środowiskowe i zaangażować w ochronę środowiska wszystkie państwa świata. Według autorów ma dla środowiska pełnić tę samą rolę, jaką dla praw człowieka pełni Powszechna Deklaracja Praw Człowieka.

Głównym celem Paktu jest kodyfikacja i ujednolicenie podstawowych zasad międzynarodowego prawa środowiska, stojących u podstaw procesu zarządzania środowiskiem. Zakłada, że ekologicznie czyste środowisko ma być uniwersalnym prawem, którego bronić będą sądy na szczeblu lokalnym, krajowym i międzynarodowym. Ma także dać obywatelom narzędzie do sprawowania kontroli nad polityką ochrony środowiska.

Projekt Paktu przemyślano tak, aby ułatwić jego realizację w politykach krajowych, a co za tym idzie: w przepisach prawa krajowego. Dlatego starano się stworzyć równowagę między prawami i obowiązkami w formułowaniu przepisów, biorąc pod uwagę wiele okoliczności, m.in. szczególną sytuację krajów rozwijających się. I z tego powodu obejmuje podmioty nie tylko państwowe, ale także niepaństwowe, które mają ważną rolę do odegrania we wdrażaniu prawa środowiska.

Jak zaznacza we wstępie do raportu Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar, „Globalny Pakt dla Środowiska stwarza (…) szansę na to, aby podmiotowe prawo do życia w czystym środowisku nie było jedynie deklaracją, ale umożliwiało skuteczne korzystanie z instrumentów prawnych”.

„Ochrona środowiska jest wartością nie tylko samą w sobie, ale służy realizacji praw obywatelskich, szczególnie do życia w czystym środowisku przez obecne i przyszłe pokolenia, jak również do dbania o nie – poprzez stałe zasięganie informacji o jego stanie. Stąd też postulat upodmiotowienia praw jednostki do życia w czystym środowisku – będący jedną z przewodnich tez projektu Globalnego Paktu dla Środowiska – może być wywodzony także z naszego porządku konstytucyjnego” – dodaje RPO.

Projekt Globalnego Paktu dla Środowiska przedstawiono publicznie 24 czerwca 2017 r. na Sorbonie, w obecności m.in. prezydenta Francji Emmanuela Macrona, inicjatora prac nad aktem – byłego francuskiego premiera i szefa dyplomacji Laurenta Fabiusa, sekretarza generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych Ban Ki-Muna oraz aktora i ekoaktywisty Arnolda Schwarzeneggera.

Projekt jest wynikiem prac grupy około 100 ekspertów z całego świata, koordynowanych przez Klub Prawników (Club des juristes) francuskiej Rady Konstytucyjnej.

We wtorek 29 maja Paktem zajmowała się Komisja Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej polskiego Senatu.