Nielegalne powietrze, nielegalna wycinka…Komisja Europejska ponagla Polskę w sprawie Puszczy i zanieczyszczenia powietrza

W dzisiejszym pakiecie naruszeniowym Komisja Europejska wezwała polskie władze do usunięcia przekroczeń dopuszczalnych stężeń dwutlenku azotu w powietrzu. Komisja zaapelowała także do polskiego rządu o natychmiastowe wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie Puszczy Białowieskiej.

Rząd zwleka z ograniczaniem ruchu najbardziej zanieczyszczających pojazdów

Dyrektywa 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy ustala dopuszczalne wartości dla pyłów zawieszonych oraz dwutlenku azotu (NO₂). Komisja zwraca uwagę, że w Polsce występują przekroczenia dopuszczalnych wartości dwutlenku azotu w czterech strefach, w których prowadzone są pomiary jakości powietrza: w aglomeracjach górnośląskiej, krakowskiej, warszawskiej i wrocławskiej. Emisje NO₂ pochodzą przede wszystkim z ruchu drogowego, w szczególności z samochodów z silnikiem diesla. Komisja zwróciła uwagę, że dotychczasowe środki nie pozwoliły skutecznie rozwiązać problemu podwyższonych stężeń NO₂ w powietrzu. Dwutlenek azotu ma działanie drażniące dla dróg oddechowych, może powodować lub wzmagać ataki astmy, jest szczególnie niebezpieczny dla osób cierpiących na schorzenia układu oddechowego w tym przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POCHP). Polska ma dwa miesiące na odniesienie się do wezwania i zaproponowanie skutecznych środków, w przeciwnym razie Komisja może wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Agnieszka Warso-Buchanan, radczyni prawna w Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi komentuje:

„Komisja zwróciła uwagę na kwestię, która przez lata była ignorowana przez polskie władze. Mamy poważny problem z zanieczyszczeniem powietrza powodowanym przez transport drogowy. Emisje dwutlenku azotu pochodzą w szczególności z silników diesla i mają bardzo negatywny wpływ na układ oddechowy, co w połączeniu z niską emisją z domowych pieców na węgiel powoduje kryzys zdrowotny w Polsce.”

„Rząd musi przyspieszyć prace nad przepisami dot. stref czystego transportu i umożliwić eliminowanie w miastach pojazdów najbardziej zanieczyszczających powietrze. Liczymy na to, że nowelizacja ustawy o elektromobilności wdroży uwagi zaproponowane przez stronę społeczną, w tym uzależnienie stawki akcyzy od emisyjności silnika czy uwzględnienie nie tylko wieku, ale i poziomu emisyjności silnika w definiowaniu stref. Rządzący mają teraz szansę uchwalić prawo, które ograniczy szkodliwe emisje i będzie skutecznie chronić nasze zdrowie.”

„Ponadto potrzebne są tanie i dostępne alternatywy dla transportu indywidualnego w postaci rozbudowanych sieci niskoemisyjnego transportu zbiorowego – także na obszarach słabiej zurbanizowanych – i dobra infrastruktura dla zeroemisyjnego ruchu rowerowego i pieszego. Ograniczając indywidualny transport samochodowy redukujemy nie tylko zanieczyszczenie powietrza, ale i emisje dwutlenku węgla powodujące kryzys klimatyczny.”

Wyrok w spr. Puszczy Białowieskiej wciąż czeka na wykonanie

Komisja Europejska wszczęła też postępowanie przeciwko polskim władzom w związku z niewykonaniem wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE, który w 2018 roku powstrzymał nielegalną wycinkę w Puszczy Białowieskiej. Komisja zarzuca polskiemu rządowi, że pomimo upływu prawie trzech lat nadal nie zastosował się w pełni do tego orzeczenia.

Komisja wskazuje, że polskie władze nie uchyliły wprowadzonego w 2016 r. aneksu do Planu Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Białowieża i nie wdrożyły żadnego systemu zarządzania tym terenem, który pozwoliłyby na skuteczną ochronę puszczańskiej przyrody. Polski rząd ma dwa miesiące na ustosunkowanie się do zastrzeżeń zgłoszonych przez Komisję. W przeciwnym razie Komisja może ponownie skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości UE oraz wystąpić o nałożenie kar finansowych.

Agata Szafraniuk, prawniczka w Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi, komentuje:

“Dzisiejsza decyzja Komisji Europejskiej pokazuje, że nie można lekceważyć wyroków Trybunału Sprawiedliwości. Kary ustanawiane przez TSUE są zawsze na wysokim poziomie, aby działały odstraszająco. Przykładowo, w latach  2014-2016 kraje członkowskie zapłaciły 339 mln euro w ramach sankcji finansowych nałożonych przez Trybunał. Ostrzeżenie o możliwości zastosowania takich sankcji wobec naszego kraju należy zatem traktować bardzo poważnie.”

“Komisja po raz kolejny potwierdziła dziś to, o czym naukowcy, przyrodnicy i prawnicy mówią od lat – że priorytetem w zarządzaniu Puszczą Białowieską musi być ochrona przyrody. Najskuteczniejszym sposobem, by zrealizować ten cel, byłoby objęcie całego obszaru Puszczy Białowieskiej parkiem narodowym.”

Materiały do pobrania:

Raport Stowarzyszenia Miasto Jest Nasze i Fundacji ClientEarth pt. “Pieszo i rowerem przez miasto. Stan obecny i perspektywy rozwoju aktywnej mobilności w Polsce”.